Starość to nieuchronny proces, który czeka każdego z nas. Etap starzenia się organizmu jest często uciążliwy i wiąże się z licznymi dolegliwościami natury fizycznej i psychicznej. Dlatego też wielu seniorów wymaga pomocy osób trzecich. W zależności od kondycji fizycznej i przebytych lub towarzyszących chorób opieka ta może obejmować różne działania. Przedstawiamy najważniejsze i zarazem podstawowe zasady dotyczące opieki nad seniorami.
Opieka nad osobami starszymi to niewątpliwie bardzo trudne zadanie. Osoby zajmujące się seniorami powinny wykazywać empatię i cierpliwość. Tylko odpowiedzialne i szczere działania pozwalają na budowanie dobrych relacji z podopiecznym. Wysoki poziom wyrozumiałości połączony z wiedzą dotyczącą potrzeb seniora sprawi, że zajęcie będzie satysfakcjonujące dla obu stron.
Sprawowanie opieki wymaga również sporego opanowania. Seniorzy zmagający się z chorobami starczymi, często są niecierpliwi i sfrustrowani. Warto znać więc podstawowe mechanizmy funkcjonowania danej choroby. Wiedza ta pozwoli zrozumieć niektóre zachowania i reakcje podopiecznego na bodźce zewnętrzne.
Osoba chcąca zajmować się osobami starszymi powinna być także odporna na stres. Niektórzy seniorzy są nieprzewidywalni w swych działaniach, więc trzeba umieć podejmować szybko decyzje i potrafić racjonalnie myśleć w sytuacjach kryzysowych.
Opiekun osób starszych musi sprawnie porozumiewać się z podopiecznym, nawet jeśli pracuje za granicą. Tu ważna jest znajomość języka, przynajmniej w stopniu podstawowym. Przed wyjazdem do pracy warto poznać typowe zwroty używane w potocznej komunikacji.
Jednym z głównych zadań opiekuna osób starszych jest zapewnienie podstawowej opieki pielęgnacyjnej, która obejmuje z reguły takie czynności jak:
Zachowanie higieny osobistej to chyba dla każdego człowieka kwestia priorytetowa. Osoby starsze, w szczególności te zmagające się z niedowładami i chorobami, bardzo często nie są w stanie samodzielnie wykonać podstawowych czynności z nią związanych. Dlatego też do zadań opiekuna osób starszych nierzadko należy także pomoc w:
Opieka nad osobą, która nie potrafi samodzielnie się poruszać, wymaga nie tylko siły fizycznej, ale i wytrwałości psychicznej. Działania pomocnicze, takie jak ręczne przemieszczanie podopiecznego, podnoszenie czy sadzanie powinno być przede wszystkim bezpieczne. Wybór najlepszej metody przemieszczania seniora jest uzależniony od wielu czynników, w tym siły opiekuna i możliwości fizycznych podopiecznego. Kiedy chory jest osłabiony na tyle, że nie potrafi własnym ciałem wspomóc czynności wykonywanych przez opiekuna, wówczas użyteczne okazać mogą się sprzęty typu pasy ergonomiczne, podstawki pod stopy czy podnośniki elektromechaniczne.
Z racji tego, że opieka nad osobą leżącą zajmuje o wiele więcej czasu i obejmuje sporo czynności, powinna być wykonywana zgodnie z przyjętym planem dnia. Higiena osobista (wykonywana min. 2 razy dziennie) musi zachowywać wszelkie zasady intymności, a używane kosmetyki powinny być przeznaczone tylko dla osób starszych. Warto przestrzegać też regularności posiłków i przyjmowania leków.
Dbałość o osoby zmagające się z chorobami wieku podeszłego rodzi wiele wyzwań. Komunikacja z nimi może być w dużym stopniu utrudniona - zaburzenia mówienia i rozumienia to częste objawy najczęściej występujących chorób otępiennych. Nierzadko tego typu schorzeniom towarzyszą także zaniki pamięci. Chcąc zapewnić sobie dobre relacje z chorym i sprawną (w miarę możliwości) komunikację, należy stosować się do poniższych zaleceń:
Warto pamiętać, że nawet jeśli funkcje porozumiewawcze seniora słabną, bliską więź można budować poprzez gesty i kontakt fizyczny. Wyrażana w ten sposób serdeczność i troskliwość, dadzą mu poczucie akceptacji i bezpieczeństwa. Oczywiście, nie należy zapominać o należytym szacunku i traktowaniu chorego jako osobę dorosłą, a nie jako dziecko (nawet jeśli przejawia zachowania typowe dla tego wieku).
Osoby starsze bardziej narażone są na upadki i związane z nimi kontuzje. Niezwykle niebezpieczne, mogą stanowić powód wielomiesięcznego unieruchomienia, a nawet zgonu. Tak istotne jest więc, by minimalizować ryzyko potknięcia się lub przewrócenia. W tym celu należy usunąć z domu lub mieszkania wszystkie małe dywaniki i maty podłogowe mające tendencję do przesuwania się i zwijania. Schody, po których ma poruszać się podopieczny, powinny być pokryte antypoślizgowymi nakładkami, a boki zabezpieczone stabilnymi poręczami.
Należy zrezygnować z progów lub zastąpić je specjalnymi, gładkimi listwami. W łazience senior powinien mieć zainstalowane dodatkowe uchwyty i poręcze gwarantujące mu stabilną pozycję i asekurację podczas wykonywania czynności higienicznych. Wszystkie pomieszczenia, z których korzysta senior, powinny być dobrze oświetlone (najlepiej wybrać oświetlenie punktowe) i pozbawione przedmiotów mogących stanowić źródło wypadku lub skaleczenia.
Sam pokój podopiecznego powinien być jasny i przestronny, pozbawiony szklanych elementów (np. stolików ze szklanym blatem), mebli o ostrych krawędziach i mało stabilnych przedmiotów typu fotel bujany czy mała, łatwa w przesunięciu szafeczka. Łóżko podopiecznego powinno być przede wszystkim wygodne. W przypadku seniorów zmagających się z chorobami układu ruchu należy zainstalować dodatkowe barierki i uchwyty umożliwiające wstawania i siadanie. U chorych leżących niezbędny będzie materac przeciwodleżynowy, a w zaawansowanych fazach choroby – specjalistyczne łóżko. Obok łóżka warto postawić stolik, na którym senior swobodnie odłoży telefon lub książkę. Niektóre osoby lubią przesiadywać w fotelu, wówczas warto pomyśleć o podnóżku. Uniesienie kończy podczas siedzenia, poprawia krążenie krwi i zapobiega obrzękom.
Przeczytaj więcej, jak przystosować dom do potrzeb osób starszych.
Posiłki przeznaczone dla seniorów powinny być pełnowartościowe i lekkostrawne. Bogate w składniki odżywcze i witaminy muszą dostarczać podopiecznemu wszystkich niezbędnych do zachowania dobrego samopoczucia i zdrowia, składników. Zgodnie z powyższym, dieta przeznaczona dla osób starczych powinna obfitować między innymi w:
Białko znajdziemy między innymi w mleku i jego produktach pochodnych tj. jogurtach, kefirach, maślankach. Kwasy tłuszczowe Omega-3 występują w rybach morskich, a niezbędne witaminy i minerały odnajdziemy głównie w warzywach, owocach i delikatnym mięsie. Warto postawić też na produkty pełnoziarniste (np. makarony razowe, ciemne pieczywo, niełuskany ryż) i kasze.
Posiłki powinny być przygotowywane ze świeżych produktów i podawane regularnie w określonych odstępach czasu (4-5 mniejszych porcji co 2,5-3 godz.).
Niebagatelną rolę w diecie senior odgrywa też nawodnienie. Trzeba kontrolować i w razie potrzeby przypominać podopiecznemu o wypiciu wody lub soku. Jednocześnie należy zminimalizować ilość przyjmowanego przez niego sodu, którego głównym źródłem jest sól kuchenna.
Mobilizacja seniora do działania może objawiać się na wielu płaszczyznach. Osoby z trudnościami mowy, można aktywizować poprzez zachęcanie do rozmów i opowieści. Rozwiązywanie krzyżówek i gry planszowe pomocne będą w zanikach pamięci, a kontakty interpersonalne z rówieśnikami i rodziną wpłyną pozytywnie na poczucie własnej wartości i pozwolą czuć się potrzebnym oraz akceptowanym. Choćby niewielka aktywność fizyczna w postaci lekkiej gimnastyki lub spacerów wzmocni mięśnie, stawy i dotleni organizm. Rozwój pasji i zainteresowań wspomoże walkę z depresją starczą, a aktywne czytanie książek i gazet będzie pomocne w demencji i chorobie Alzheimera.
Zasłabniecie, upadek czy gwałtowne pogorszenie się stanu zdrowia podopiecznego wymaga od osoby sprawującej pomoc, szybkiej, a zarazem spokojnej reakcji. Ocena stanu poszkodowanego jest kluczowa w procesie niesienia pomocy, której głównym celem jest ratowanie zdrowia i życia.
Zakres udzielania pierwszej pomocy obejmuje przede wszystkim:
Kiedy poszkodowany jest przytomny i zachowuje czynności oddechowe, należy po dokonaniu powyższych czynności niezwłocznie wezwać pomoc. U osób nieprzytomnych, ale oddychających należy zastosować pozycję boczną ustaloną, natomiast przy niedrożności dróg oddechowych – trzeba przeprowadzić akcję reanimacyjną (powtarzać 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 wdechy), którą kontynuujemy do przyjazdu pogotowia.
Używamy cookies